Тарэадоры з Васюкоўкi (на белорусском языке) - Нестайко Всеволод Зиновьевич - Страница 32

- А можа, ён хоча глабулус украсцi i за мяжу перадаць? - кажа Кукуруза.

- А ён хiба сакрэтны?

- А што ты думаеш, можа, i сакрэтны. Ва ўсякiм выпадку, акрамя глабулуса, на гэтым востраве няма што красцi. Не жаб жа.

Няўжо глабулус?

I раптам я ўспомнiў.

Гэта было месяца паўтара таму. Я паехаў з мамай на рынак. Яна папрасiла дапамагчы падвезцi ёй кошыкi.

Рынак у нас у райцэнтры, дванаццаць кiламетраў ад вёскi. Раней туды на чоўнах ездзiлi. А цяпер часцей на роварах. Хутчэй.

Паехалi мы. Мама на "Украiне", я на сваiм "Арлёнку". Не люблю я рынкаў, ды што ж зробiш.

Адвёз я кошыкi, збiраюся назад ехаць. I тут бачу - Кнышыха. Гандлюе там, дзе прадаюць насенне, сухiя травы ды розныя "спецыi". На скрынi, за якой яна стаiць, прыклеены партрэт касманаўта Паповiча.

Спрактыкаваным рыначным голасам Кнышыха выкрыквае:

- А каму лябулi? А каму лябулi? Дваццаць капеек пучок! Каму лябуля? Чыстая лябуля! Сто працэнтаў вiтамiнаў. Усе вiтамiны! А! Б! В! Г! Д! Больш нiдзе не купiце! Навалiся, у каго грошы завялiся.

Яе абкружылi пакупцы. Гандаль iдзе поўным ходам.

- У чаёк заварыць, - паясняе Кнышыха нейкай маладзiцы. - Ад злога вока памагае... Ад прыстрэку... Ад... - шэпча нешта маладзiцы на вуха.

- Ну?! - радасна-здзiўлена кажа маладзiца. - Дайце тры пучкi.

- Саступiлi б трохi, цётка... Дорага, - дакарае каторая.

- Дорага - мiла, дзяшова - гнiла, мая даражэнькая. Не магу меней, - i Кнышыха зноў убiвае нешта ў галаву нейкай дачнiцы. - Можна i ў боршч... Смаката! Бярыце, дама, не пашкадуеце. Мужык вам ногi будзе цалаваць!

I зноў заводзiць сваё:

- Ану - водарасць! Лекавая водарасць для ўсяго! Смачная прыправа для халоднага i гарачага. Можна ў гарбату. Можна ў гарэлку. Можна сушыць. Можна варыць. Можна ў далёкую дарогу. Ежа касманаўтаў! - тыцнула пальцам у партрэт касманаўта Паповiча. - Трыццаць капеек пучок. Украiнскi жэньшэнь.

Пакупцы ўсмiхаюцца, але бяруць.

Прыгледзеўся я, чым яна гандлюе. Гэта былi пучочкi нейкай сушанай травы, а, можа, водарасцi сапраўды. Але тое, што гэта не глабулус, i сумнення не было. Глабулус жа, як гаварыў Фарадзеевiч, - мiкраскапiчная аднаклеткавая водарасць i такi выгляд мець не магла.

Расказаў я тады пра ўсё гэта Яву, здзiвiлiся мы рыначнаму таленту Кнышыхi ("Вось людзей абдурвае, змяя!"), а потым забылi. Чым толькi не гандлююць на тых рынках!

- Так цi iначай, - сказаў рашуча Кукуруза, - ты як хочаш, а я сёння ноччу...

Кукуруза не дагаварыў. Раптам з плёса даляцела звонкая песня:

Пусть всегда будет солнце,

Пусть всегда будет небо,

Пусть всегда будет мама,

Пусть всегда буду я!

РАЗДЗЕЛ XVII

Неспадзяваныя Iгар, Валька i iншыя

Галасы былi бадзёрыя, пiянерскiя. Здавалася, што проста па вадзе i балоце крочыць праз чараты вясёлы пiянерскi атрад. Мы здзiўлена пераглянулiся - што такое? Потым iрванулiся з месца i пабеглi на бераг - туды, адкуль было вiдаць. Але нiчога не ўбачылi. Перашкаджаў чарот.

Мы хутка ўзлезлi на старую вярбу, пад якой стаяў будан. Гэта было самае высокае дрэва на востраве. I тады ўбачылi - на плёс выплывалi белыя, як лебедзi, лодкi. У лодках сядзелi пiянеры - у белых майках, белых панамках, з чырвонымi гальштукамi.

У першай лодцы стаяў на поўны рост стройны высокi юнак у белых штанах, без майкi, але таксама з чырвоным гальштукам. Гэта быў, мабыць, важаты. Пад бронзавай скурай выпiналiся магутныя мускулы. Здавалася, гэты юнак - проста з фiзкультурнага плаката "Рыхтуйся да значка ГПА!".

Ды вось песня закончылася, i важаты гучна сказаў:

- Сябры, прапаную на гэтым востраве зрабiць прыпынак! Як вы думаеце, таварыш штурман? - нахiлiўся ён да маленькага галавастага хлопца з насупленымi бровамi, якi сядзеў на карме.

- Толькi так, - вельмi сур'ёзна адказаў хлопец. Усе чамусьцi засмяялiся.

- Тады трымайце курс на востраў, штурман! - у тон яму сказаў важаты.

- Толькi так! - паўтарыў хлопец, i зноў усе засмяялiся. Але хлопец не звярнуў на гэта ўвагi. Хоць бы хны!

Адна за адной лодкi падплывалi да берага. I адразу востраў ператварыўся ў пiянерскi лагер: смех, крыкi, бегатня. Хто гуляў у мячык, хто плёхаўся ў вадзе, хто лавiў сачком матылькоў. Сярод пiянераў мы пазналi некалькi васюкоўскiх юннатаў, але яны былi не з нашай вулiцы, мы iх дрэнна ведалi. Мы сядзелi на дрэве, не ведаючы, што нам рабiць - цi паказвацца, цi не. Але доўга раздумваць нам не давялося. Нейкая цыбатая дзяўчынка падбегла да будана i крыкнула:

- О! Глядзiце! Тут нехта жыве!

Усе збеглiся да яе. Падышоў i важаты. Смуглявы шустры хлопец з фотаапаратам на плячы шмыгнуў у будан i адразу ж выскачыў, трымаючы ў руках электрычны лiхтарык.

- Лiхтарык! - паяснiў ён. - Механiчны. Дае святло толькi тады, калi нацiскаеш на гэтую ручку.

I пачаў чвыркаць, паказваючы. Кукуруза неспакойна заёрзаў на галiне.

Цыбатая дзяўчынка таксама шмыгнула ў будан i выцягнула адтуль стрэльбу.

- Паглядзiце, сапраўдная, паляўнiчая...

- Ой, асцярожна, яна, можа, зараджаная! Яшчэ стрэльне, - войкнуў нехта з дзяўчат.

Тут Кукуруза ўжо не вытрымаў:

- Ану, не чапай!

Усе адразу паднялi галовы. Хавацца ўжо не трэба было. Мы злезлi з дрэва. I адразу ж нас акружылi пiянеры.

- Хто вы?

- Што вы тут робiце?

- Гэта ваш будан?

- I ружжо ваша?

- Вы паляўнiчыя?

- Вы тут жывяце?

Я разгублена паглядзеў на Кукурузу.

Ён насупiўся i маўчаў.

- Ды яны, пэўна, проста рыбу ловяць тут. Гэта нашыя, з Васюкоўкi, сказала васюкоўская юннатка, здаецца, з восьмага класа.

- Цi з дому ўцяклi, - дадала другая (мы пра яе ведалi толькi тое, што яна вельмi злая i дачка калгаснага бухгалтара).

- Цi ў iндзейцаў гуляюць. Як "Маленькiя дзiкуны" Сетана-Томпсана. Памятаеце? - улезла цыбатая.

- Цi ў Рабiнзонаў... Праўда ж? - сказаў важаты.

Я, зусiм аглушаны, глянуў на Кукурузу. Мой сябар густа-густа пачырванеў. I раптам сказаў:

- Нi ў што мы не гуляем. У нас тут справа ёсць... А вы хто такiя?

- А мы з Кiева. Юннаты мы, - засакатала вастраносенькая дзяўчынка ў акулярах.

- Прыехалi сёння, - перабiла яе цыбатая.

- От, Валька, не перабiвай! Дай я скажу! - зноў засакатала вастраносенькая. - Сёння прыехалi. Прыехалi сёння. Так... Пачулi, што ў вас глабулус вырошчваюць, i вось прыехалi. Наш кiраўнiк прафесар Дудка гаворыць, што... Вы ведаеце прафесара Дудку? О, гэта на ўвесь свет знакамiтасць. Гаворыць, што ваш глабулус незвычайны! Яны прыедуць заўтра - i прафесар, i карэспандэнт з "Зоркi". А мы сёння прыехалi. Прафесар i карэспандэнт таксама сёння прыехалi б, але ў прафесара сягоння тэрмiновы вучоны савет у акадэмii. Неспадзявана. А ў нас ужо бiлеты былi. Вось мы i прыехалi. А вашы не хочуць нам паказваць глабулус без прафесара. Кажуць: "Заўтра". Ну, мы разумеем людзi столькi старалiся. Iм хочацца, каб урачыста... Мы разумеем... А ў вас якая справа? Якая? Га?