Пан Лес - Сыс Анатоль - Страница 3

3

Мара пра сына

Над белай як сьнег ракою воблакаў астравы дайце цяжарнай спакою быццам цяжарныя Вы і сына яна народзіць асьвенціць вадой з ракі князь-рыба ў Дунаі ходзіць каб вырас і сын такі!

*** Гэта памятае толькі маці…

Гэта памятае толькі маці, як вясной я любіў крыгаход, калі зайцы, нібы паяцы, каля рэчкі зьбіралі народ. Было сьмеху і сьлёз дзіцячых, калі заяц ішоў пад лёд ці па крыгах скакаў, як мячык, не зважаючы на народ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Гэта ведае толькі маці, як засьцігнуў мяне крыгаход, як і зайцам зрабіў, і паяцам і для зьдзеку сабраў народ.

Радзіма

Я — зямля, на якой не растуць дрэвы. Я — дрэва, на якое не садзяцца птахі. Я — птах, якога ня сочаць нават паляўнічыя. Я — паляўнічы, у якога вечна галодныя сабакі. Я — сабака, якога не баяцца злодзеі. Я — злодзей, якога ня гоняць ад вогнішча. Я — вогнішча, якое не сьцеражэцца леяў. Я — лея, якой не шкада вандроўнікаў. Я — вандроўнік, якому ўсё адно, куды вядзе дарога. Я — дарога, якая ня сьніць ройсты. Я — ройста, на якой валацуга бязмысны. Я — валацуга, які страціў радзіму. Я — радзіма…                        Я — радзіма? Паляўнічы, сабака, бадзяга, злодзей…

*** Трэснуў лёд, быццам трэснула жыла…

Трэснуў лёд, быццам трэснула жыла. Я спыніўся. Угледзеўся ў дно — плынь падлёдная варушыла на тапельніцы кос радно. I глядзелі мне рыбы ў вочы, бы русалкі, і ўспомніў я, як кароткай купальскай ноччу тут зайшлася душа мая.

*** Як па зорках, па расе…

Як па зорках, па расе твой апошні шлях праляжа, памірай, а жыта сей. Рунь пра сейбіта раскажа.

*** Безь мяне будуць жаць…

Безь мяне будуць жаць і губляць зь перасьпелых калосьсяў залатыя зярняты на Белую нашу зямлю, птушкі іх падбяруць як падзяку за жніўныя песьні, хто ў крыле, а хто ў дзюбе у гнёзды свае прынясуць. Безь мяне прарастуць у зямлю жаўруковыя гнёзды, і, шануючы звычай, іх жнеі сярпом абмінуць.

Апакаліпсіс

Плывуць                вужы                         на санцапёкі, лятуць буслы на астравы, жыцьцё — хай зорка то ці вока — заўсёды з прожылкам крыві Іюды, птушкі, чалавека зямной, таму сьвятой крыві, зласлоўем мёртвых воч крані, і кроў праступіць праз павекі. Плывуць вужы да глюг чырвоных, ляцяць буслы да хітрых ліс, і нат за мной зь зялёнай кроны цікуе чалавек ці рысь. А я? — напэўна, паляўнічы, на бельмах — прожылкі крыві, мае хтось дні сурочыць-зьнічыць, і я лічу чыесьці дні. I нават калі я заплачу, адчай, бы сэрца, загрызу — ня чыстую сьлязу, — убачу з крывавым прожылкам сьлязу.

Кола

Кожны дзень мяне пераязджае кола. Прадбачу, але не прыкмячаю аніколі ягонага набліжэньня. I толькі потым чую, як аддаляецца грукат у той бок, куды я сьпяшаю. Ані здагнаць яго, ані ўбачыць. Ну і д’ябал з табою, кола! А яно заходзіць па новаму кругу, і зноў зьнянацку, яшчэ глыбей уганяе мяне ў глебу дый кажа: і д’ябал са мною, і Бог са мною… Ух, як мне становіцца вусьцішна — гэта ж і я іду па кругу і калісьці ж яго замкну. I няма моцы збочыць, і няма мужнасьці супыніцца, ад гэтага такая злосьць на сябе разьбірае… Не-е! На гэты раз я ўхаплю цябе за абады! Адважна падымаю галаву, але… Скрозь паўз дарогу папераджальныя знакі: НЯ СУНЬ РУКІ Ў СЬПІЦЫ! Ну, д’яблава кола! А яно пасьпела зайсьці па новаму кругу і яшчэ глыбей увагнала мяне ў глебу: я і д’яблава, я і Богава…

*** Я дарэшты ў тваёй уладзе…