Казкi (на белорусском языке) - Гримм братья Якоб и Вильгельм - Страница 54

Сеў заяц побач з ёю, але бедны зайчык таксама ж стамiўся, яму не было каго паклiкаць у вартавыя, - i ён заснуў.

I вось заснулi каралеўна, паляўнiчы, леў, мядзведзяня, воўк, лiсiца ды зайчык, i ўсе спалi глыбокiм сном.

Але маршал, якi павiнен быў за ўсiм назiраць здаля, не бачыў, каб дракон ды паляцеў з дзяўчынай. На гары было ўсё цiха, i вось нарэшце, ён насмелiўся i ўзышоў на вяршыню. I ляжаў дракон на зямлi, пасечаны ды парваны на кавалкi; а воддаль ад яго каралеўна i паляўнiчы са сваiмi звярмi, i ўсе ў глыбокiм сне. А быў маршал чалавек злосны ды бязлiтасны, ён выхапiў свой меч ды адсек паляўнiчаму галаву, схапiў дзяўчыну на рукi ды панёс яе з гары. Дзяўчына, прахапiўшыся, спалохалася, але маршал ёй кажа:

- Ты цяпер у маiх руках; ты павiнна будзеш сказаць, што гэта я забiў дракона.

- Гэтага сказаць я не магу, - адказала яна, - гэта ж зрабiў паляўнiчы са сваiмi звярмi.

Тады выхапiў маршал свой меч i стаў пагражаць, што заб'е яе, калi яна не паслухаецца яго, i гэтак прымусiў яе даць абяцанне. Затым ён прынёс яе да караля. Як убачыў кароль сваю любiмую дачку жывую, дык не ведаў, як яму i радавацца, - ён жа думаў, што яе разарвала страшыдла.

I сказаў маршал:

- Гэта я забiў дракона i вызвалiў дзяўчыну ды ўсё каралеўства, таму патрабую яе сабе ў жонкi, як гэта было абяцана.

Кароль спытаўся ў дзяўчыны:

- Цi праўда тое, што ён кажа?

- Ах, так, - адказала яна, - гэта, напэўна, праўда. Але я стаўлю ўмову, каб вяселле святкавалася толькi праз год ды адзiн дзень.

Яна спадзявалася, што за гэты час пачуе што-небудзь пра свайго любага паляўнiчага.

А на Драконавай гары ўсё яшчэ ляжалi звяры са сваiм мёртвым гаспадаром. Але вось прыляцеў вялiкi чмель ды сеў на нос зайцу; заяц сагнаў яго лапай i не прачнуўся. Прыляцеў чмель у другi раз, але заяц зноў сагнаў яго лапай i не прачнуўся. Прыляцеў чмель у трэцi раз i ўкусiў яго за нос, каб заяц прахапiўся. Толькi заяц ускочыў, пабудзiў ён лiсiцу, лiсiца - ваўка, воўк мядзведзя, мядзведзь - iльва. Прачнуўся леў, бачыць - няма дзяўчыны, а гаспадар ляжыць мёртвы; узняў леў страшэнны рык:

- Хто гэта зрабiў? Мядзведзь, чаму ты мяне не пабудзiў?

Мядзведзь спытаўся ў ваўка:

- Чаму ты мяне не пабудзiў?

А воўк у лiсiцы:

- Чаму ты мяне не пабудзiла?

А лiсiца ў зайца:

- Чаму ты мяне не пабудзiў?

I толькi адзiн бедны заяц не ведаў, што яму адказаць, - так i застаўся ён вiнаваты.

Парашылi тады звяры на яго накiнуцца, але ён стаў прасiць лiтасцi i сказаў:

- Пашкадуйце мяне, я нашага гаспадара ажыўлю. Я ведаю адну гару, расце на ёй корань: калi каму пакласцi яго ў рот, той ад усялякiх хваробаў ды ранаў вылекуецца. Але ходу да гэтай гары дзвесце гадзiн.

Сказаў леў:

- Ты павiнен за суткi злётаць туды i назад вярнуцца ды прынесцi гэты корань.

Паiмчаўся заяц, i за суткi вярнуўся назад, ды прынёс корань. Прыставiў леў галаву паляўнiчаму, заяц засунуў яму ў рот корань, iмгненна ўсё зраслося, пачало бiцца сэрца, i ён ажывеў зноў.

Прачнуўся паляўнiчы, бачыць - няма дзяўчыны, спалохаўся ён ды падумаў: "Яна, мабыць, пайшла, пакуль я спаў, каб пазбавiцца мяне".

Леў у спешцы прыставiў галаву свайму гаспадару перадам назад, але за сумнымi думкамi пра каралеўну паляўнiчы гэтага не заўважыў: толькi апаўдня, калi яму захацелася есцi, ён убачыў, што галава ў яго пастаўлена перадам назад; ён анiяк не мог уцямiць, з чаго гэта так, i спытаўся ў звяроў, што з iм здарылася ўва сне.

Тады распавёў яму леў, што ўсе яны, стамiўшыся, паснулi, а калi прачнулiся, знайшлi яго мёртвага, з адсечанай галавою; заяц прынёс корань жыцця, а ён у спешцы прыставiў галаву перадам назад; але памылку сваю ён, вядома, выправiць. Ён адарваў паляўнiчаму галаву, павярнуў яе, а заяц зажывiў яе коранем.

Аднак паляўнiчы зажурыўся, пайшоў бадзяцца па свеце i прымусiў сваiх звяроў скакаць перад людзьмi. I здарылася так, што, калi прамiнуў роўна год, прыйшоў ён зноў у той самы горад, дзе вызвалiў каралеўну ад дракона; але цяпер увесь горад быў упрыгожаны чырвонай тканiнаю. Спытаўся паляўнiчы ў гаспадара карчмы:

- Год таму горад быў увесь у жалобе, а сёння ўвесь у чырвоным? Што гэта значыць?

Адказаў гаспадар карчмы:

- Год таму дачку нашага караля павiнны былi аддаць на з'ядзенне дракону, але маршал уступiў з iм у бойку ды забiў яго, i вось заўтра павiнны святкаваць iхняе вяселле, - вось чаму тады горад быў у жалобе, а сёння ён увесь у чырвоным.

Другога дня, калi прызначаны быў вясельны баль, кажа паляўнiчы гаспадару карчмы:

- Цi паверыш ты мне, гаспадар, што сёння я буду есцi пры табе хлеб з каралеўскага стала?

- Не, - адказаў гаспадар, - б'юся з табой аб заклад на сто чырвонцаў, што гэткае не здарыцца.

Паляўнiчы згадзiўся на ўмову i выставiў у сваю чаргу кашалёк з такою самай колькасцю залатых. Потым паклiкаў ён зайца:

- Iдзi, даражэнькi мой паскакунчык, ды прынясi мне хлеб з каралеўскага стала.

Для зайчыка гэта было зусiм няцяжка, а даручыць гэта каму-небудзь iншаму ён не мог, i давялося яму скакаць аднаму. "Вох, - падумаў ён, - прыйдзецца мне аднаму па вулiцах скакаць, - бадай што, кiнуцца за мною ганчакi". Як падумаў ён, так i здарылася; кiнулiся за iм сабакi i мелiся ўжо ўчапiцца ў ягоную шкуру. Але заяц падскочыў - хiба ты не бачыў? - ды як кiнецца ў вартаўнiчую будку, i салдат яго нават не заўважыў. Падбеглi сабакi, хацелi былi зайца адтуль выцягнуць, але салдат жартаў не любiў, выцяў iх прыкладам стрэльбы, i яны з брэхам ды скавытаннем паўцякалi прэч.

Заўважыў заяц, што хiтрасць яму ўдалася, прыскакаў у замак ды проста да каралеўны; сеў да яе пад крэсла ды пачаў нагу ёй драпаць. А каралеўна кажа:

- Пайшоў прэч!

Яна падумала, што гэта сабака. Заяц падрапаў каралеўну за нагу яшчэ раз. А яна зноў кажа:

- Пайшоў прэч!

Бо i на гэты раз падумала, што гэта сабака. Але заяц не збянтэжыўся ды падрапаў каралеўну ў трэцi раз. Зiрнула яна ўнiз ды пазнала зайца па сваiх каралях. Узяла яна зайца да сябе на каленi, аднесла ў свой пакой ды пытаецца:

- Любы зайчык, чаго ты хочаш?

Ён адказаў:

- Мой гаспадар, якi забiў дракона, знаходзiцца тут; ён паслаў мяне папрасiць хлеба, што есць сам кароль.

Узрадавалася каралеўна, загадала паклiкаць хлебадайцу ды патрабавала, каб ён прынёс хлеб, што есць сам кароль. Тады зайчык кажа: